Pięcioksiąg w przekładzie na język karaimski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: pdf
Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: print
Streszczenie
Tom ten zawiera pierwsze pełne, drukowane wydanie Pięcioksięgu Mojżeszowego w przekładzie na język Karaimów polsko-litewskich. Tekst wydania oparty jest na najstarszym znanym nam obecnie rękopiśmiennym przekładzie na ten język, zajmującym, dzięki swej unikatowości, ważne miejsce w spuściźnie kulturowej narodu karaimskiego. Rękopis powstał w roku 1720.
Podczas redagowania tomu starano się znaleźć złoty środek między jak najwierniejszym zachowaniem oryginalnych cech języka tłumaczenia a stworzeniem wydania w pełni zrozumiałego dla osób znających współczesny język karaimski. Szata fonetyczna przekładu została dostosowana do współczesnej wymowy, w nielicznych przypadkach zapomniane już dawno wyrazy zostały zastąpione ich bardziej zrozumiałymi odpowiednikami. Ujednolicono również zapis wyrazów, które w przekładzie występowały w różnych wariantach. Skorygowane zostały ewidentne błędy pisarskie, zidentyfikowano i poprawiono drobne nieścisłości w przekładzie. Co ważne, wszystkich tych zmian dokonano na podstawie innych istniejących rękopiśmiennych przekładów. Kluczowe znaczenie miało uzupełnienie tekstu o interpunkcję, bowiem karaimskie rękopiśmienne dzieła religijne sporządzone pismem hebrajskim prawie w ogóle nie zawierają znaków interpunkcyjnych.
Oddajemy w ręce Czytelnika tom z nadzieją, że będzie on nie tylko interesującą lekturą, ale również narzędziem do praktyki religijnej.
Michał Németh
Rozdziały
-
Słowo wstępne
-
Įvadas
-
Skróty
-
Santrumpos
-
Księga Rodzaju | Pradžios knyga
-
Księga Wyjścia | Išejimo knyga
-
Księga Kapłańska | Kunigų knyga
-
Księga Liczb | Skaičių knyga
-
Księga Powtórzonego Prawa | Pakartoto Įstatymo knyga
-
Aneks | Priedas
-
Słowniczek wyrazów obcych i zapomnianych | Svetimų ir pamirštų žodžių bei posakių žodynėlis
-
Roczny cykl czytania Pięcioksięgu
-
Metinis Penkiaknygės skaitymo ciklas
Bibliografia
Németh, Michał, Sulimowicz-Keruth, Anna. 2023. The emergence and evolution of the West Karaim Bible translating tradition: Manuscripts, translators, and copyists. – Journal of the American Oriental Society 143.3: 555–580. https://doi.org/10.7817/jaos.143.3.2023.ar022
Kowalski, Tadeusz. 1936. Najpilniejsze zadania karaimoznawstwa. – Myśl Karaimska 11 (1935–1936): 12–23.
Harkavy, Albert / Hermann Leberecht Strack. 1875. Catalog der hebräischen Bibelhandschriften der Kaiserlichen Öffentlichen Bibliothek in St. Petersburg. Erster und zweiter Theil. St. Petersburg: C. Ricker, and Leipzig: J. C. Hinrichs.
Dubiński, Aleksander. 1979. Karaimische Handschriften in polnischen Sammlungen. – Central Asiatic Journal 23/3–4: 147–150;
Dubiński, Aleksander. 1985. Karaimskie rukopisi iz kollekcii Ju. Sulimoviča v Varšave. – Abdurachmanov, G. A., Chodžiev, A. P. i in. (red.): Tjurkskoe jazykoznanie. Materialy III vsesojuznoj tjurkologičeskoj konferencii. Taškent 10—12.IX.1980. Taškent: 20–24;
Abkowicz, Mariola, Michał Németh, Sulimowicz, Anna. 2015. e-Jazyszłar. Karaimskie archiwum cyfrowe. Tom. 2. Baza danych o rękopisach i starodrukach karaimskich w polskich zbiorach prywatnych. Wrocław. [http://jazyszlar.karaimi.org/manuscripts].
Németh, Michał. 2021. The Western Karaim Torah. A critical edition of a manuscript from 1720. Tomy 1–2. [= Seria Languages of Asia 24/1–2]. Leiden, Boston: Brill. Otwarty dostęp: https://brill.com/view/title/57179.
Henderson, Ebenezer. 1826. Biblical researches and travels in Russia; including a tour in the Crimea and the Passage of the Caucasus: With observations on the state of the Rabbinical and Karaite Jews, and the Mohammedan and pagan tribes, inhabiting the southern provinces of the Russian Empire. London.
Firkovičius, Mykolas (red.). 1998. Karaj dińliliarniń jalbarmach jergialiari. 1 bitik. Ochumach üčiuń kieniesada. | Karaimų liturginis maldynas. 1 knyga. Pamaldoms kenesoje. Vilnius;
Firkovičius, Mykolas (red.). 1999. Karaj dińliliarniń jalbarmach jergialiari. 2 bitik. Ochumach üčiuń adiet́ vahdalarynda. | Karaimų liturginis maldynas. 2 knyga. Apeigų maldos ir giesmės. Vilnius.
Kobeckaitė, Halina. 2019. Ijov. Jobo Knyga. Kniga Ioba. Trakai: Lietuvos karaimų religinė bendruomenė.
Harviainen, Tapani. 2013. Karaite pronunciation traditions: Modern. – Khan, Geoffrey i in. (red.). Encyclopedia of Hebrew language and linguistics. Tom 2. Leiden, Boston: Brill, str. 453–457;
Machcińska, Małgorzata. 2015. Lieszon hak-kodiesz. Zagadnienia pisowni i wymowy hebrajszczyzny Karaimów polsko-litewskich. [= Seria Prace Karaimoznawcze 3]. Poznań: Katedra Studiów Azjatyckich;
Muchowski, Piotr. 2017. Hebrajszczyzna karaimska. ‘Święty język’ Karaimów polskolitewskich. – Muchowski, Piotr, Tomal, Maciej, Witkowski, Rafał. 2017. Karae Edom. Studia nad historią i kulturą Karaimów I Rzeczypospolitej. [= Seria Prace Karaimoznawcze 8]. Poznań: Katedra Studiów Azjatyckich, str. 274–299.
Baskakov, Nikolaj Aleksandrovič, Zajączkowski, Ananiasz, Šapšal, Seraja Markovič (red.). 1974. Karaimsko-russko-polʹskij slovarʹ. | Słownik karaimsko-rosyjsko-polski. Moskva: Russkij Jazyk.
Koehler, Ludwig, Baumgartner, Walter. 1953 [1985]. Lexicon in Veteris Testamenti libros. Tomai 1–2. Leiden: E.J. Bril.
Koehler, Ludwig, Baumgartner, Walter, Stamm, Johann Jacob. 2008 [2013]. Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu. Tomy 1–2. Redaktor naukowy wydania polskiego: Przemysław Dec. Warszawa: Vocatio; Klein, Ernest. 1987.
A comprehensive etymological dictionary of the Hebrew language for readers of English. Jerusalem: Carta.
Maleckij, Finees Aronovič. 1910. Glasʺ Ìakova. Molitvy karaimovʺ na vesʹ godʺ. Sʺ podrobnymʺ ukazaniem ʺ porjadka bogosluženìja, sʺ zamětkami o molitvě, religìi, prazdnikachʺ i postachʺ. T. 1. Vilʹna: Tipografìja. I. Ì. Pirožnikova.